Woorden Uytenbogaert

In de eerste helft van de twintigste eeuw is veel aandacht besteed aan de remonstrantse liturgie. Onder leiding van predikanten als G.J. Sirks en L.J. van Holk ontstonden nieuwe teksten die eerst werden besproken in het convent van predikanten. Daarna werden ze uitgebreid geprobeerd in de Gemeenten, om daarna opnieuw overwogen te worden in het convent. Tenslotte verschenen ze in een Kanselboek.

Het zijn belangrijke teksten die gedeeltelijk al bijna 100 jaar met ons meegaan. Sommige wat klassiekere predikanten (onder wie schrijver dezes) schromen niet om ze nog zeer regelmatig te gebruiken.

Te denken valt aan teksten als:

Antwoordlied
Tot u, Heer, is ons hart gericht.
Hier zijn wij, open voor uw licht.
Gij geeft ons kracht, tot stilt’ en strijd.
Kom tot ons, Eeuw’ge in de tijd.

Amen.

Verantwoording bij het avondmaal

Uit verre tijden komt tot ons de maaltijd van brood en van wijn.
In de nacht voor zijn sterven was Jezus met de zijnen aan deze maaltijd
geschaard.
Hij had gesproken
van God die de wereld wil redden,
van het kruis, dat moest worden gedragen,
van de beker die moest worden gedronken,
maar ook van de vreugde, die de getrouwen zou wachten…

(voor de volledige tekst, klik Avondmaalsformulier).

Woorden bij de dood

Te allen tijd en overal komt waar het leven kwam, de dood. Hij breekt het kostbare, broze leven af. Hij komt verwacht of onverwacht; als vijand of als vriend; ondanks ons mensen of door mensenschuld. Maar hoe hij komt, hij is of wordt mee opgenomen in het plan van God. …

(voor de volledige tekst, klik Woorden bij de dood)

Uitzending

Een laatste tekst die ik hier in het bijzonder wil noemen is de bewoording van de uitzending van de kerkdiensten voor Pasen. Bij normale diensten wordt vaak gebruik gemaakt van een formulering die wijst op onze verantwoordelijkheid in de wereld. De meeste predikanten spreken iets uit wat hierop lijkt:

Bevestigen wij dan ons geloof in een leven van liefde, aanvaarden wij onze verantwoordelijkheid voor onze geloofsgemeenschap, haar taak in deze wereld, met haar noden, en gaan wij dan van hier naar ons huis en onze levensopdracht, onder Gods zegen.

In het oude kanselboek wordt voor de diensten voor Pasen een tekst gesuggereerd die door Johannes Uytenbogaert (1557-1644) zou zijn uitgesproken. Het zijn dus woorden die vlak voor de zegen worden uitgesproken. Uytenbogaert was de praktische leider van de vroege remonstranten. Hij stond in direct contact met Van Oldenbarnevelt. Toen die gearresteerd werd, vluchtte Uytenbogaert naar het buitenland. Daarvandaan ondersteunde hij de remonstranten die terechtstonden bij de Synode van Dordrecht (1618-1619). Waar de volgende woorden precies vandaan komen, is mij niet helemaal duidelijk. Naar de (onbetrouwbare) mondelinge overlevering wil, zouden het woorden zijn, die gericht waren aan de remonstranten die te Dordrecht in huisarrest waren tijdens de Synode. Als iemand het weet, hoor ik het graag!  In elk geval zijn het woorden waarmee ik graag de kerkdiensten op Witte Donderdag en Goede Vrijdag afsluit. Een bemoedigende boodschap in donkere tijden:

Zij mogen Christus doden, begraven, in een graf sluiten met een zware steen.

Christus zal verrijzen.

Goede Vrijdag moet voorgaan, Pasen zal volgen.

Zijt verzekerd, de Heer zal zijn werk levend maken.