De hutspot paus

Het is u mogelijk ontgaan, maar dit jaar wordt herdacht dat 500 jaar geleden de Utrechter Adriaan Florisz Boeyens (1459-1523) te Rome werd verkozen tot paus Adrianus VI. Adriaan, man van het midden, genoot slechts één jaar van zijn pontificaat. Toen overleed hij. Als paus verving hij de exquise Italiaanse lekkernijen door een degelijk bord Hollandse hutspot. Het maakte hem in Rome niet populair. Belangrijker is dat hij als gematigd mens moest optreden in een tijd vol polarisatie tussen katholicisme en opkomend protestantisme. Het was een tijd die vroeg om hervormingen en tijdgenoot Erasmus had daar ideeën over. Adriaan kende Erasmus uit de universiteitsstad Leuven, toen Adriaan daar hoogleraar was in de theologie. Na zijn Leuvense jaren werd de Utrechter adviseur van Karel V en bisschop in Spanje. Tot ieders verrassing werd hij na een patstelling in het Vaticaan tot compromispaus verkozen. Adriaan bond de strijd aan met luxe en andere Romeinse ongerechtigheden. De onstuimige opkomst van reformator Luther werd zijn grootste zorg, vandaar zijn dringende verzoek aan Erasmus om tegen Luther te schrijven. De Rotterdammer bedankte beleefd voor de eer, maar adviseerde de paus, indachtig diens vredelievende inborst, om tegenstanders niet te verketteren. Poog ze te genezen in plaats van te straffen. Of de paus erg content was met dit advies, valt te betwijfelen. Kort daarna overleed hij, onbegrepen en niet gewaardeerd. Uiteindelijk zou Erasmus in 1524 toch tegen Luther schrijven (over de vrije wil), maar dat is weer een ander verhaal.

Paus Adrianus had de lastige taak de vrede te bewaren in een scherp gepolariseerde tijd. Ook ons houdt het polarisatievraagstuk bezig. Een jaar geleden verscheen de remonstrantse polarisatiebrief over een ‘nieuw wij’. In Rotterdam is nu een nieuwe postercampagne gestart die oproept om menselijk en redelijk met elkaar om te gaan (zie www.MaakdeStadBeter.nl). Met teksten als: ‘Vrijheid van meningsuiting: iets liefs zeggen’ en ‘In Rotterdam bouwt ieder een brug naar de ander’. Ook kerken doen mee. Een druppel op een gloeiende plaat, zo’n postercampagne? In gepolariseerde tijden telt elke druppel mee, dat wisten Adriaan en Erasmus 500 jaar geleden al!