Zin in film, filmserie ‘Van de schoonheid en de troost’: Schoonheid als transcendente kwaliteit

Aanwezigheid is noodzakelijk om je bewust te kunnen zijn van de schoonheid, de luister en de heiligheid van de natuur…Als je je bewust hiervan wilt worden, moet eerst je verstand zwijgen. Je moet even je persoonlijke bagage van problemen, verleden, toekomst en al je andere kennis loslaten, want anders zie je zonder te zien, hoor je zonder te horen. Je totale aanwezigheid is nodig.

Eckhart Tolle

Waardering voor schoonheid, in diepere zin, omvat verschillende dimensies, waaronder een (overweldigend) gevoel van eerbied of ontzag, verwondering, bewondering, verbazing en verheffing. Het wordt een kwaliteit of een sterke kant in mensen wanneer ze de goedheid, schoonheid en bijzondere dingen om zich heen leren zien. Deze ervaring leidt over het algemeen tot een gevoel van eerbied en verbinding dat vaak gepaard gaat met de drang om iets te willen betekenen voor anderen (mensen, dieren of de natuur in het algemeen). De psychologen Peterson en Seligman noemen drie typen ervaringen van schoonheid die kunnen inspireren tot het doen van het goede: 1) Fysieke schoonheid (bijvoorbeeld een zonsondergang), 2) vaardigheid of talent (bijvoorbeeld een symfonie), 3) deugd of morele goedheid (bijvoorbeeld een vriendelijke daad). Er zijn verschillende studies gedaan op het gebied van eerbied, verheffing en dergelijke. Het ervaren van eerbied is onder meer verbonden met een groter gevoel van welzijn. Eerbied is bij mensen opgewekt in experimenten en bleek te leiden tot religieuze en spirituele gevoelens; met name eerbied voor de natuur leidt tot een gevoel van eenheid met anderen of het andere in het algemeen.

De ervaring van mensen die kijken naar films met karakters die goedheid of schoonheid portretteren en zich daardoor geïnspireerd voelen om goed voor anderen te zijn wordt cinematische elevatie genoemd. Een voorbeeld van een film waarbij veel mensen dit fenomeen ervaren, is de film Gandhi (1982).

Praktische toepassingen om meer oog te krijgen voor  schoonheid als transcendente kwaliteit in het dagelijks leven:

• Beoefen mindfulness. Lees bijvoorbeeld de Kracht van het Nu van Eckart Tolle of de boeken van Jon Kabat- Zinn en Thich Nhat Hanh.
• Probeer elke dag de (innerlijke) schoonheid van het “gewone” gewaar te worden, zoals bijvoorbeeld regendruppels op een spinnenweb, een wolkenlucht, de glans in de ogen van iemand anders. Probeer je zintuigen te gebruiken om niet alleen “dieper” te zien, maar ook om bijvoorbeeld “dieper” te luisteren. Het ervaren van voornoemde schoonheid kan vervolgens weer een gevoel van dankbaarheid en liefde oproepen, waardoor je nog meer schoonheid kunt ervaren, waardoor je in een positieve flowspiraal kunt komen.
• Probeer zo mogelijk elke dag in aanraking te komen met schoonheid die gecreëerd is door andere mensen bijvoorbeeld door het luisteren naar (klassieke) muziek die je diep raakt, een museumbezoek, of het doorbladeren van een kunstboek of tijdschrift.
• Stel jezelf open voor cinematische elevatie. Kies een film die je waarschijnlijk zal inspireren, bijvoorbeeld op grond van een recensie. Stel jezelf erop in om kwaliteiten, b.v. schoonheid, te ervaren. Stel je ook open om de emoties van de karakters te ervaren. Observeer de morele goedheid van de karakters. Als de film over is blijf dan een tijdje zitten. Wat inspireerde je het meest in een karakter? Voel je je geïnspireerd om ook het goede voor anderen te doen? Kijk eventueel ook of er andere hiermee samengaande kwaliteiten zijn aan te treffen, zoals bijvoorbeeld eerlijkheid, vergevingsgezindheid, of vriendelijkheid. Is er een doel dat je zou willen stellen dat geïnspireerd is door dit gevoel van motivatie?
• Houd eventueel een (speciaal) dagboek bij gedurende een bepaalde periode waarin je in een paar zinnen schrijft over iets moois dat je opviel. Je kunt je op één soort type schoonheid focussen (natuur, artistiek of moreel) of op alle drie.

Films en documentaires waarin schoonheid als transcendente kwaliteit een belangrijke rol speelt:

• Der Himmel über Berlin (1987, Frankrijk, Duitsland)
• American Beauty (1999, VS)
• Far Away So Close! (1993, Duitsland)
• The Shawshank Redemption (V.S.,1994)
• The Legend of Bagger Vance (2000, VS)
• Amélie (2001, Frankrijk)
• Waking Life (2001, VS)
• The Story of The Weeping Camel (2003, Mongolië/Duitsland)
• Genesis (2004, Frankrijk)
• Departures (2008, Japan)
• Midnight in Paris (2011, VS)
• Leaning into the Wind (2017, Duitsland)
• At Eternitity’s Gate (2018, VS/ Groot-Brittannië/ Frankrijk)
• Mrs. Lowry and Son (2019, Groot-Brittannië)
• Nine Days (2021, V.S.)
• Lulana: A Yak in the Clasroom (2020, Bhutan)
• Il Buco (2021, Italië/Duitsland/Frankrijk)
• Songs of Earth (2023, Noorwegen)
• Perfect Days (2023, Japan)

NB De vetgedrukte films worden in de filmzaal van de Remonstrantse Kerk vertoond. De serie zal worden afgesloten met een aflevering van het gelijknamige programma van de Schoonheid en de Troost.

Data:

The Shawshank Redemption: maandag 7 oktober 2024

Der Himmel über Berlin: maandag 18 november 2024

Perfect Days: maandag 24 februari 2025

Nader te bepalen aflevering Van de Schoonheid en de Troost 7 april 2025

Tijdstip: 14.00 uur tot 17.00 uur in de kerkenraadskamer of de bovenzaal van de Arminiuskerk

De begeleiding wordt verzorgd door Koen Holtzapffel (predikant), Jethro Zevenbergen (wijsgerig pedagoog)  en Amber de Rooij (psycholoog).

Voorafgaand aan de film vindt een korte inleiding plaats en na afloop (voor de liefhebbers) een nagesprek.

I.v.m. de filmrechten vragen wij een bijdrage van 5 euro per filmmatinee. Graag contant te voldoen op de filmmiddag.

Bronnen onder meer:

• De kracht van het nu in de praktijk. Tolle, E. (2004). Ankh-Hermes bv, Deventer.
• Positive Psychology at the Movies 2. Using Films to Build Characterstrenghts and Well-Being. 2nd Edition. Niemiec, R.M., Wedding, D. (2014). Boston: Hogrefe Publishing.