Wees altijd verheugd

25 september, overdenking door dr. Koen Holtzapffel,

We hebben wel eens vaker gepoogd de kerk op een gewóne zondagmorgen goed gevuld te krijgen, is ook wel gelukt, maar de zegening van een huwelijk van een domineesechtpaar, dat is toch wel een hele goede methode. Ik zou bijna zeggen, die houden we erin.

Ik sprak van een gewone zondagmorgen, want het bruidspaar heeft voor de zegening heel bewust gekozen voor een gewone zondagse viering. Ik doe dus mijn best om deze dienst zo gewoon mogelijk te maken, al kan ik niet beloven dat dat helemaal gaat lukken.  En wat is nu precies ‘gewoon’? Maar net als andere zondagen buigen we ons dus eerst over de voor deze dienst door Tjaard en Marieke gekozen teksten uit Prediker en Filippenzen.  Natuurlijk bevatten die teksten elementen die het bruidspaar aanspreken, die ze belangrijk vinden, inspirerend, maar de levenslessen die die teksten bevatten zijn niet alleen voor het bruidspaar maar voor ons allemaal bestemd. Niet even wegzakken dus. 

De tekst van Prediker is het meest vertrouwd. Ook in huwelijksdiensten klinkt ie wel eens. Al laten de meeste bruidsparen het stukje over de sterfelijkheid maar weg. Niet dit bruidspaar! Prediker is populair. Als deel van de bijbelse  wijsheidsliteratuur verwoordt Prediker kennelijk een levensgevoel dat ook mensen van nu aan kan spreken. Het stelt vragen waarover we toen en nu niet raken uitgepraat, ook niet in de geloofsgemeenschap. Wat is de zin van het leven, wat betekent het om verantwoordelijk te zijn voor je medemens, hoe breng je jouw, hoe brengen we onze levenservaringen in verband met het goddelijke, met God?

Prediker denkt op beschouwende wijze over die vragen na. Met de nodige levenservaring, maar zonder de pretentie precies te weten hoe alles in elkaar zit. Goed remonstrants dus die Prediker. Neem mijn wijsheid niet klakkeloos over maar denk er zelf over na: wat is in ons leven echt belangrijk, wat is waar en betrouwbaar , wat maakt ons gelukkig en wat is toch eigenlijk niet meer dan gebakken lucht? IJdelheid, lucht en leegte?

De joodse wereld overigens leest Prediker tijdens het Loofhuttenfeest. Over een paar weken dus. Dan worden we bepaald bij de betrekkelijkheid van het bestaan en van bezit. Je verlaat je huis van steen en verblijft in hutjes van takken waardoorheen je de hemel nu eens echt goed kunt zien. Een beetje vergelijkbaar wellicht met wonen in een stacaravan aan de Oude Maas als je huis verbouwd gaat worden. Marieke en Tjaard, niet vergeten dus, neem óók Prediker naar de caravan mee.

Gemeente, Prediker heeft veel etiketten opgeplakt gekregen: zwartkijker, postmodern filosoof, cynicus, twijfelaar.

En al die etiketten zeggen wel iets, maar Prediker is toch vooral een eerlijke zoeker die de tegenstrijdigheden van het bestaan kent en ze niet met zalvende woorden onder het tapijt veegt. Prediker weet wat er in de wereld te koop is en formuleert op grond daarvan én in het licht van de traditie zoiets als een eigen levensbeschouwing.  Er is veel dat niet deugt, maar als je je in het leven stort houd je toch iets over. Mens durf te leven!

En wat je dan overhoudt? Dat is in essentie beschreven in de gelezen tekst: eten en drinken, zeker, ’t zal het bruidspaar en ook de gasten aanspreken, aandachtig genieten van de dagelijkse weldaden zeker, maar daarbij ons geploeter en gedoe in het leven, onze sterfelijkheid ook, niet vergeten. En dat in de diepe overtuiging dat God ons juist daarin, in dat leven met haar wel en wee,  het eigenlijke van het leven schenkt en dat we daar dankbaar voor mogen zijn. Het leven moet en mag geleefd worden, in goddelijk licht. Zoals Prediker het elders zegt: Ondanks alles is het licht zoet en is het goed voor de ogen om de zon te zien.

Dus eet je brood met vreugde, drink met een vrolijk hart je wijn en geniet van het leven met de vrouw die je bemint. Let op de volgorde.

Gemeente, de bruidegom van vandaag deelt zijn preken graag in drieën in, trouw als hij is aan de reformatorische driedeling van de ellende , van de verlossing en van de dankbaarheid. Zeker over die ellende wilde ik vandaag maar eens kort zijn, maar je zou Prediker heel goed vanuit die drieslag kunnen lezen: de wereld waarin we leven zit bepaald niet ordelijk en rechtvaardig in elkaar, de dood is de grote gelijkmaker en toch valt er door alle zwarigheid heen ook altijd weer licht te bespeuren, goddelijk licht. Dat licht te blijven zien als een vorm van verlossing en er dankbaar voor te zijn, dat noemt Prediker levenskunst.

      Beste Marieke, beste Tjaard, ook jullie lopen al een tijdje mee op deze wereld met haar wel en wee. En jullie hebben je die levenskunst van Prediker eigen gemaakt. Ook in de opbouw van jullie gezamenlijke leven de afgelopen zeven jaar. Onder het motto rustig beginnen, dan breekt het lijntje niet. Begin juli vorig jaar zijn jullie in kleine Zeeuwse coronakring voor de wet getrouwd, onder de uitdrukkelijke wens dat de kerkelijk zegening postcorona zou kunnen plaatsvinden in een gewone zondagse dienst. We zijn jullie daar dankbaar voor. Zoals jullie het zelf verwoord hebben in jullie brieven aan mij: trouwen in een gewone zondagse dienst, dat is trouwen in het midden van een geloofsgemeenschap van zoekende mensen die zich aansluiten bij een traditie om samen verder te komen.

Elkaar dragend en ondersteunend, elkaar vasthoudend als het moeilijk is en meevierend als het mooi is. En hoe mooi is het vandaag.

Trouwens, hoe aardig is het dat Prediker in het Grieks Ecclesiastes wordt genoemd, de samenbrenger, en daar zit het woord ekklesia in verborgen, geloofsgemeenschap.

Goede Tjaard, wij kennen elkaar richting de 35 jaar. We weten zo langzamerhand wat we aan elkaar hebben. Goede Marieke, wij kennen elkaar nog maar kort. Ik geloof dat ik je voor het eerst zag op een kerstkaart. Als een kerstengel bracht je het goede nieuws, en we begrepen al snel dat jij zelf het goede nieuws was. Tijdens de Israelreis van deze gemeente leerden we elkaar wat beter kennen. Ik zag al snel, die Marieke is vriendelijk en goedlachs, maar ze staat ook haar mannetje. Die kan Tjaard wel aan. Goeie keus dus Tjaard.

En ik begrijp eindelijk waarom Tjaard altijd zo ontzettend actief was op sociale media.  In bijbelse tijden ontmoette je je partner bij de waterput, tegenwoordig zijn daar minder tijdrovende methoden voor en Tjaard kent ze als geen ander. Enfin, jullie gaan daar zelf straks nog iets over zeggen, althans jij Marieke, je grijpt je kans. Want Tjaard heeft ervoor gekozen vandaag te zwijgen, behalve op het moment supreme. Ook wel weer eens aardig, een zwijgende Tjaard…   Gemeente, zo gaan wij langzaam maar zeker af op de aangekondigde zegening van het huwelijkspaar. Maar, tijdens een gewone zondagse viering mogen we natuurlijk die andere gelezen tekst uit Filippenzen niet overslaan. N.B. inclusief het tekstwoord: Wees altijd verheugd. Vreugde, dat is het woord dat Prediker en Filippenzen met elkaar verbindt. En vreugde heeft alles met blijdschap te maken, maar het is nog wat anders dan lachen, gieren, brullen. Filippenzen heeft het over een duurzame blijdschap die tegen een stootje kan. Omdat die vreugde niet gegrond is in uiterlijk vertoon of carrierepatroon, maar in een alle mensen om niet geschonken Liefde van Godswege. Die Liefde van Godswege, in Christus mens geworden, die bezingen we zondag aan zondag. Voor die Liefde danken we, die Liefde pogen we te dienen in de wereld om ons heen. Het is die Liefde die vreugde verbindt met vrede, met wat zuiver is, rechtvaardig én beminnelijk. Dat jullie liefde voor elkaar, Marieke en Tjaard, dat onze liefde gegrond mag zijn in die Liefde van Godswege. Wees dáárom altijd verheugd, én dankbaar. Amen