Thomas en Elaine

Vlak voor de coronacrisis uitbrak, zaten we met een groep uit onze Gemeente in Israël. Natuurlijk bezochten we de beroemde vindplaats van de Dode Zee-rollen, Qumran. In 1947 werd daar bij toeval een van de grootste archeologische vondsten van de twintigste eeuw gedaan. Wonderlijk genoeg werd iets eerder (1945) in het Egyptische Nag Hammadi een vergelijkbare vondst gedaan: die van 52 Koptische handschriften, waaronder het Thomasevangelie. De handschriften behoren tot de later als ketters beschouwde gnostieke stroming binnen het christendom (gnosis: verborgen inzicht).

Net als bij de Dode Zee-rollen ontstond ook over de Egyptische vondst onenigheid. Hoe oud waren de aan de Koptische teksten ten grondslag liggende Griekse bronnen precies? De Amerikaanse Elaine Pagels was een leven lang bij het onderzoek betrokken. In een interview ter gelegenheid van de verschijning van haar boek Waarom religie blijft benadrukt Pagels de enorme diversiteit binnen het vroege christendom, een diversiteit die zij positief waardeert.

Tekening Titus van Hille

Neem het Thomasevangelie. Het bevat een aantal parabels die wij niet kennen uit het Nieuwe Testament. Logos 97 gaat bijvoorbeeld over een vrouw die een kruik vol meel draagt. Onderweg breekt het hengsel van de kruik en het meel stroomt achter haar rug de weg op. Ze merkt het pas als ze thuis is. Dan is de kruik leeg.

Ik moest bij die vrouw even denken aan Pagels zelf. Ze had in haar leven een aantal traumatische ervaringen en torst een rugzak vol verdriet mee. Alleen …, loopt die zak ooit leeg? Vervolgens dacht ik aan het verglijden van de tijd. Voor je het weet, is de jou gegeven tijd voorbij, zonder dat je je daar bewust van bent. Wetenschappers houden het erop dat ook deze parabel iets wil zeggen over Gods koninkrijk. Maar wat precies? Misschien wel dat dat rijk stilletjes groeit, zonder dat wij daar iets van merken. Maar zeker is ook deze interpretatie niet. Dat is precies het spannende van die oude parabels. Wie wil, mag zich aan een eigen interpretatie wagen, graag zelfs. En …, het christendom was pluriform en zal dat altijd blijven. Remonstranten voelen zich daar prima bij!