‘How dare you’ zei mijn dochter tegen me toen ik per ongeluk het oude papier niet in de daarvoor bestemde bak gooide. Met het schaamrood op de kaken dook ik dus de bak weer in om het papier er uit te vissen en alsnog in de goede bak te deponeren. Dat heeft Greta Thunberg in ieder geval bereikt. Dat we ons schamen als we toch nog niet doen wat al vele jaren van ons gevraagd wordt: afval scheiden, duurzamer consumeren, onze eigen rotzooi opruimen. Maar de Zweedse klimaatactiviste heeft natuurlijk veel meer bereikt. Ze is het gezicht geworden van de generatie die de gevolgen van onze nalatigheid het hardst zal gaan voelen en nu massaal in beweging komt. Greta Thunberg is een boeiend mediafenomeen. Maar wat haar voor mij als theoloog zo interessant maakt is dat ze in een lange traditie staat. Niet van heiligen of helden, maar van al dan niet religieus geïnspireerde onheilsprofeten. Met hun priemende blik en beschuldigende vinger. De bijbel staat er vol van. Veel mensen worden zenuwachtig van zulke onheilsprofeten, ze voelen zich aangevallen en schieten in de verdediging. Maar als we eerlijk zijn zullen we erkennen dat onheilsprofeten niet alleen van alle tijden zijn, maar ook nodig om zaken in beweging te krijgen.

Onheilsprofeten verkondigen vanouds een ongemakkelijke waarheid, An Inconvenient Truth. Ze plaatsen vraagtekens bij vanzelfsprekendheid en tevredenheid en herinneren ons aan onze roeping. Moderne onheilsprofeten zorgen er daarbij tevens voor de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek paraat te hebben en een aansprekend alternatief te bieden dat inspirerende vergezichten verbindt met cijfermatig onderbouwde concrete voorstellen. Klimaatverandering, opwarming van de aarde, stijging van de zeespiegel, consumptie van vlees, het is niet als een onontkoombaar noodlot waaraan geen mens kan ontsnappen. We hebben als mensen een bepaalde mate van vrijheid gekregen om eigen keuzes te maken. Met bijpassende verantwoordelijkheid, waarop we zullen worden aangesproken door de volgende generatie die straks met de gebakken peren zit.

Dus,  of je nu geïrriteerd of geïnspireerd bent door Greta Thunberg, bedenk dat de wereld onheilsprofeten nodig heeft om in beweging te komen. Ze doen hun werk goed als de ramp die zij voorspellen zich uiteindelijk niet voltrekt. Daarbij is het handig als je je boodschap niet alleen in negatieve, beschuldigende termen verpakt. Positief geformuleerde boodschappen motiveren meer. Laat Greta dus niet volstaan met het nu al legendarische  ‘How dare you’, maar laat zij ook terug grijpen op die andere klassieker: ‘I have a dream’.

Koen Holtzapffel