Heldere momenten

Overweging Pinksterochtend 28 mei 2023

Thema: Heldere momenten

Voorganger Koen Holtzapffel, Gelezen werd Handelingen 2 eerste deel

Gemeente, Pinksteren wordt wel het feest van de geest genoemd. Waarom een feest? Omdat we vieren dat Gods geest niet alleen Jezus en zijn leerlingen ooit aanraakte maar ons allemaal. Zoals een Pinksterlied het verwoordt: De Geest des Heren maakt een nieuw begin in al wat groeit en bloeit. Niet alleen Jezus is vol van geest, we hebben allemaal iets van  geestkracht ontvangen om daarmee goed te doen in de wereld om ons heen. Pinksteren wordt vreemd gevonden, met centraal dat vage en vluchtige begrip geest. Pinksteren, zo stelt de krant, laat zich helaas niet opleuken met dennenbomen of paashazen van chocola. Maar dat wil niet zeggen dat Pinksteren geen betekenis heeft voor ons. Alleen al in onze taal is het begrip geest zeer present. Het duidt iets aan dat niet op andere manier te verwoorden valt.

We gingen het na in een van onze gesprekskringen.  We spreken van geestdrift en geestkracht, iemand oefent een geestelijk beroep uit en je moet oppassen met geestverruimende middelen. De tijdgeest is somber, met oorlog en milieucrisis en andere grote maatschappelijke problemen.  Het leidt tot geestelijke nood.  Maar er zijn ook altijd weer ontmoetingen, initiatieven, gebeurtenissen die ons in vuur en vlam zetten en van nieuw inspiratie voorzien, al dan niet als goddelijke bestempelde bezieling. Pinksteren heeft meer van doen met ons dagelijks leven dan we vaak denken. Het heeft te maken met inspiratie, creativiteit, nieuwe wegen durven gaan, op dezelfde golflengte zitten, elkaar verstaan ondanks verschillen in taal. De bekende katholieke geestelijke Henri Nouwen omschreef het als volgt: Gods geest heeft te maken met onze eigen concrete alledaagse levenservaringen en nergens anders mee. ‘Zoals we een hele wereld van schoonheid kunnen ontdekken in één bloem, zo kunnen we de betekenis van Gods geest soms proeven in één klein ogenblik van ons eigen bestaan. We hoeven niet allemaal in extase te raken of in vreemde talen te spreken om te ontdekken dat een geest van liefde in ons woont. Maar dan moeten we wel open en stil durven worden om die geest te ervaren. Gods geest openbaart zich niet in storm en bliksem maar in de zachte bries waarmee hij ons aanraakt en inspireert. Niet te gehaast aan de dingen voorbij leven dus. En de ervaring zelf van het bijzondere moment, van blijdschap, ontroering, opgetild worden uit je dagelijks bestaan durven toelaten. In ieders leven zijn er van die geestverrijkende ervaringen waardoor jij weer weet waartoe je bestaat en geroepen bent. Het geldt voor ons en ook voor Jezus leerlingen op die ochtend van Pinksteren in Handelingen 2. Ook zij kunnen vanaf dat moment weer verder in het voetspoor van Jezus, met een hen geschonken goddelijke kracht van inspiratie en creativiteit. Maar we moeten Pinksteren niet te geïsoleerd bezien. Pinksteren is één bijzonder moment in een lang proces van vallen en opstaan. Een verhaal van enthousiasme én desoriëntatie, van angst, wanhoop én doorzettingsvermogen. Niet weten hoe verder te gaan én uitzonderlijk doorzettingsvermogen. Wie denkt niet even aan het zwaar beproefde volk van Ukraine?

Met Pinksteren weten de leerlingen opnieuw waartoe zij bestaan. Van leerlingen, discipelen worden ze gezondenen, apostelen. Het is nu aan hen om Jezus ideaal van een leven in liefde ten dienste van anderen vorm te geven en voor te leven. Daartoe ontvangen ze met Pinksteren inspiratie, geestkracht. Om een nieuw soort liefdesgemeenschap te bouwen in het Romeinse Rijk. Ga er maar aanstaan. Zo´n transformatie, persoonlijk en collectief, lukt alleen met de inspiratie van een bijzonder Pinkstermoment.      En vervolgens is het de uitdaging om die bijzondere momenten in het leven van de apostelen en van onszelf te verbinden met de dagelijkse gang der dingen. Overweldigende Pinkster-piekmomenten moeten we niet isoleren maar integreren. Ze laten doorwerken in ons dagelijks doen en laten.  Zie ons dagelijks leven met z´n ditjes en datjes, mooie, verdrietige en saaie momenten maar als een afglans van die grote Pinkstermomenten. Probeer het grootse en meeslepende met de kleine dagelijkse dingen te verbinden.  Zie het oplichten in een liefdevolle aanraking, een luisterend oor, een onverwacht vredesinitiatief, de geduldige beschikbaarheid, het doopritueel van een klein mensje die haar met het grote verhaal van Gods liefde verbindt. In haar bekende boek To the lighthouse verwoordt Virginia Woolf het als volgt:  Wat is de zin van het leven? Daar gaat het om – een simpele vraag. Een vraag die je in de loop der jaren wellicht steeds meer gaat benauwen want er kwam nooit een groots en meeslepend antwoord op. Misschien komt die grote onthulling van alles, die ultieme openbaring er ook nooit. Maar er komt wel iets voor in de plaats: het zijn de alledaagse wondertjes, de heldere momenten, de lucifers die onverwacht ontstoken worden in het donker.    

Misschien is dat wel de belangrijkste boodschap van Pinksteren: blijf niet verlangen naar dat ene grote wonder in het leven, die totale ommekeer, maar begin maar met je te openen voor al die kleinere bijzondere momenten die ons om niet geschonken worden en zich in ieders leven voordoen. Open je ervoor, eer en waardeer ze, wees dankbaar. En wellicht dat dan ook die ultieme Pinkster-piekervaringen ons af en toe ten deel vallen. Die grootse en meeslepende, die ons in vuur en vlam zetten. Geen oorlog meer maar vrede op aarde, geen uitbuiting maar solidariteit, geen graaicultuur maar een geefcultuur wereldwijd.   Het brengt me gemeente ten slotte bij de Pinksterliederen. Ook daar zie je de verbinding van de piekmomenten met het alledaagse. Van het grote en het kleine. Ja ook in het kleine licht soms het Pinksterwonder op. We gaan luisteren naar de Duitse lieddichter Hugo Wolf. Te midden van vurige Pinkstergloed komt hij met een ingetogen lofzang op het kleine en onooglijke dat o zo belangrijk is en ons leven glans verschaft. Een parel, een olijf, een roos. Luisteren we naar: Auch kleine Dinge können uns entzücken.