Waar is hier de Lindenlaan?

Zondag van Palmpasen 24 maart 2024

Thema: waar is hier de Lindenlaan? (vrij naar Annie M.G. Schmidt)

Overdenking Koen Holtzapffel

Gelezen werden Marcus 11 1-11 en Pardon! Van Annie MG Scmidt

Overdenking 

Gemeente, Als iets de remonstranten typeert dan is het hun poging om verbinding te zoeken tussen hun geloof en dat wat zich aandient in de samenleving. Door de eeuwen heen. Daarom zoeken zij het gesprek met de wetenschap, daarom beraden zij zich over maatschappelijke vraagstukken als euthanasie, en daarom laten zij zich inspireren door uitingen van kunst en cultuur. En dus kunnen zij zich ook laten inspireren door een gedicht van Annie MG Schmidt terwijl zij tegelijk op zoek zijn naar de betekenis van het verhaal dat traditioneel met Palmpasen gelezen wordt.

Het gedicht Pardon, dat Titus in een van onze gesprekskringen aandroeg, is bovendien een gedicht dat de remonstrantse positie aardig typeert. Zonder de remonstranten expliciet te noemen. Want het gedicht van deze Zeeuwse domineesdochter gaat over zoekers en zekerweters. Over vragenstellers, soms angstige, en twijfelaars die het antwoord ook niet kennen, ‘ik ben hier zelf vreemd’. En dat tegenover diegenen die heel precies weten waar de Lindenlaan gelegen is en je er graag alles over willen vertellen. Annie zal in het plaatsje Kapelle waar ze opgroeide zeker Zeeuwse zekerweters hebben gekend en het heeft haar kijk op het geloof bepaald niet positief  beïnvloed. Nee, veel remonstranten zal ze in het Zeeuwse Kapelle niet hebben ontmoet.     

Terwijl juist de meeste remonstranten zich niet tot de zekerweters rekenen. En ook hun voorgangers weten niet precies waar die Lindenlaan ligt. Hoogstens hebben ze er een vermoeden van. Nee, geen zekerweters zijn het, eerder zoekers, ze stamelen over God en Jezus en de Geest en ze lopen niet te koop met hun verborgen geloof. Wat ze wel doen is kritisch kijken naar wat er zoal geboden wordt aan geloofsantwoorden, of het nu gaat over de plek van de Lindenlaan of andere levensvragen.        

En dan krijgt je ook nog het vriendelijke verzoek om, als je van vriend lid wilt worden, een eigen geloofsverantwoording te schrijven. Ga er maar aan staan! Laat ik niet overdrijven. Natuurlijk krijg je in je zoektocht naar antwoorden op geloofsvragen ook bij de remonstranten het nodige aangereikt.  Er is een Beginselverklaring ter ondertekening, een Belijdenis ter inspiratie, er is een bewogen remonstrantse geschiedenis, een orientatiecursus, onderling gesprek. Je gaat dus niet met lege handen op weg richting je belijdenis. Maar, uiteindelijk moet je het toch zelf doen, zelf verwoorden. Het gaat om jouw gesprek met de traditie, het gaat om jouw unieke antwoord op levens- en geloofsvragen. In de woorden van P A de Genestet, meer over hem in het najaar: Zelf moet gij t zoeken en zelf moet gij t vinden Mensch, in uw hart, in het woord, in uw lot.  

En tijdens de orientatiecursus lees ik altijd het fragment van een dame die overkwam naar remonstrantse kring en er zielsveel naar verlangde om nu eindelijk eens te horen wat die remonstranten allemaal precies geloven. Een veelheid aan opinies kreeg ze voorgeschoteld. Het duizelde haar en even was ze teleurgesteld. Tot ze besefte: precies dat maakt de remonstranten uniek en waardevol. Het kleurrijke pallet aan opvattingen verrijkt je en in dat rijke palet mag jij je eigen weg richting Lindenlaan gaan. Vandaag vertaalt zich dat in twee heel persoonlijke geloofsverantwoordingen, belijdenissen, waarover straks meer.    

Bij alle persoonlijke invulling is er natuurlijk wel die eeuwenoude en eeuwenlange joods christelijke traditie van verhalen, rituelen en symbolen waarmee we ons onderweg naar de Lindenlaan mogen verstaan. Dat mag zeker ook kritisch, dat hoort dus bij de remonstranten. Maar tegelijk is het ook een traditie die ons aan het denken zet en inspireert. Ook daar zijn we als geloofsgemeenschap van overtuigd.      

Dat roept vandaag op Palmpasen natuurlijk de vraag op: was Jezus zelf nu een zekerweten of was hij ook een zoeker? Wist hij dan wél precies waar de Lindenlaan lag? Dat beeld is door de beminde gelovigen zeker gecreëerd, maar waarom zou Jezus niet ook wel eens getwijfeld hebben over zijn geloof, zijn missie, zijn visioen. Zeker is dat Jezus geworteld is in zijn eigen Joodse geloofstraditie maar daar regelmatig kritische vragen bij stelt en hervormingen bepleit. We belijden dat Jezus voluit mens onder de mensen is geweest, daar horen dan ook twijfels en vragen bij. Juist op weg naar het einde, naar Jeruzalem. Was dit echt de weg die hij nu moest gaan, naar het centrum van de politieke en religieuze macht, of kon hij beter terugkeren naar buitengewest Galilea? Was dit nu echt wat zijn God van hem verlangde, een bitter einde aan het kruis of had Gods liefde toch iets anders met hem voor? Later is er natuurlijk van gemaakt dat het zo moest zijn, dat dit Gods plan was met Jezus, maar zelfs door het in de evangeliën opgetekende Lijdensverhaal heen kieren twijfels en angsten. Met als dramatisch hoogte- of dieptepunt het ontroerende ‘Vader, indien mogelijk, laat dan deze beker aan mij voorbij gaan’.  

In ieder geval komt Jezus op zijn levensweg naar Jeruzalem heel wat zekerweters tegen. Zij weten precies wat Jezus wel en niet mag doen, wie hij wel en niet moet ontmoeten, aan welke in beton gegoten tradities en heilige huisjes hij vooral niet moet tornen.

Jezus trekt zich er gelukkig niet zoveel van aan. Hij stelt kritische vragen en gaat juist op bezoek bij wie door de zekerweters met de nek wordt aangekeken: melaatsen, hoeren en tollenaars. En wie met Palmpasen zeker weet dat Jezus de nieuwe machtige koning-messias is, die de Romeinen zal verdrijven, ook die zal teleurgesteld afdruipen. Kennelijk had Jezus toch een ander beeld van die Lindenlaan dan zij zelf.

Tja, leven met twijfel en onzekerheid, juist ook als het gaat om geloof, dat is lastig. En toch proberen we die kunst hier samen onder de knie te krijgen. In vrijheid, in verdraagzaamheid én in verantwoordelijkheid voor deze gemeenschap. Met respect voor elkaars opvattingen over de situering van de Lindenlaan. En in het geloof dat die rijke traditie van eeuwen ons toch een richting wijst. Een richting die ons leven verrijkt en die ons leven in navolging van Jezus in dialoog en dienstbaarheid betekenis geeft.  Amen    

Toespraakjes

Waarde Cobi, wat heb ik hier nog aan toe te voegen? Je overgang van katholieken naar remonstranten heeft zich in een redelijke sneltreinvaart voltrokken. Wat goed is komt snel. En nu ik je wat beter ken: je schakelt ook snel, je reageert snel en dat met een grote inzet voor de goede zaak. Of dat nu het Liliane Fonds betreft, de landelijke en plaatselijke diaconie, ontmoetingen, verjaarskaarten of het boek over troost. Begrippen als troost, zorgen voor, dankbaarheid, vertrouwen, hoop het zijn kernwoorden in jouw leven die ook in het geloofsleven een belangrijke rol spelen. En zeker ook in jullie persoonlijke leven, jij en George en de kinderen. Cobi je entree bij ons is hartverwarmend geweest en krijgt zeer waarschijnlijk snel een vervolg in de kerkenraad als daaraan straks in de AVLV goedkeuring wordt verleend. Ik heb er alle vertrouwen in. Het enige dat je een beetje miste in onze diensten is Maria, maar geen remonstrant zal je beletten om Maria de eer te geven die haar toekomt.      Er zijn veel gasten vandaag die met jou en ons deze bijzondere dag mee komen vieren. Je aarzelde zelf nog even of je al voldoende kennis bezat voor je toetreding. Ik heb je gepoogd duidelijk te maken dat zelfs de dominee altijd nog weer bij moeten leren en ik zeg met Blaise Pascal: het hart heeft zijn redenen die het verstand niet kent. Waar het om gaat is dat je doet wat je hart je ingeeft en dan komt het met die kennis ook wel goed. Met je hand op je hart gebruik jij je verstand uitstekend. Van harte welkom dus en graag geef ik je als tekst op deze bijzondere dag mee:

1 Joh 4: 12: Niemand heeft God ooit gezien. Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde in ons ten volle werkelijkheid geworden.

Waarde Ivo,

wat goed is komt snel maar soms heeft wat goed is toch wat meer tijd nodig. Van het bestaan van de remonstranten weet je al heel lang, als je het een beetje kwijt was dan herinnerde  schoonfamilie Dutilh je er wel aan. Je zegt al heel lang remonstrants georiënteerd te zijn en in onze geloofsgemeenschap is dat voldoende. Maar ergens wilde je toch een vervolgstap zetten. Toen je er na je drukke publieke bestaan wat tijd voor nam toen groeide het besef: ik ga die handtekening zetten. Tot in ieder geval mijn verrassing bezocht je trouw drie zaterdagen de cursus over het goddelijke in ons, tussen ons en rondom ons. Met je eigen pakje brood en contact cursusgeld. Je verwoordde je spirituele inzichten en zoektocht. Je liet een kant van jezelf zien die buitenstaanders wellicht zo niet kenden maar die goed was en voor verbinding zorgde. En verbindend wil je zijn in wat je deed én doet.

Het kreeg een mooi vervolg in de heel persoonlijke overdenking hier op een zondag in oktober vorig jaar, waar je ook vandaag iets uit citeert. Een verantwoording van waar jij in het leven voor staat én uit wilt leven.

Uiteindelijk maakte je tijdens een interview in het Algemeen Dagblad ter gelegenheid van je 80^e verjaardag publiekelijk bekend dat je lid ging worden. Zo doet een oudburgemeester dat. Sommigen zijn daar wellicht wat verbaasd over, maar daar trek jij je gelukkig niets van aan. Het is nu het moment en dat voelt goed. Ivo ook jij zeer welkom, en de tekst die ik jou meegeef komt uit nog weer een andere belijdenis in remonstrantse geest:

Geloven is niet overal een afdoend antwoord op weten: het is wel de goede vragen durven stellen en proberen om zelf een antwoord te zijn.