Vrijheid? Verdraagzaamheid? Verantwoordelijkheid!
Geschreven door André Meiresonne
Wat een tijden. Een schietpartij in de tram. Vier doden inmiddels. Al of niet een terrorist. Verkiezingen. Een politieke cycloon. En ondertussen onrust bij de remonstranten. Wat natuurlijk in het niet valt bij zorgen over het gebruikelijk worden van extreem-rechtse taal, al of niet verhuld. Ooit gehoord van boreaal? Nu wel. Ik hoor ook: onze vrijheid en verdraagzaamheid worden op de proef gesteld.
Maar zeg eens eerlijk. Vrijheid? Verdraagzaamheid? Mooie woorden. Die hoge gestemdheid begint en eindigt toch met verantwoordelijkheid? Persoonlijke verantwoordelijkheid. Willen we wel werkelijke vrijheid? Want die gaat gelijk op met verantwoordelijkheid. Niet los verkrijgbaar. En verdraagzaamheid is goed beschouwd een vorm van verantwoordelijkheid, voor jezelf en een ander.
Uithouden dat anderen weleens andersdenkend, andersvoelend en andershandelend kunnen zijn. Insluiten, in plaats van uitsluiten.
Verantwoordelijk zijn betekent aanspreekbaar zijn. Aanspreekbaar zijn op je opvattingen en je daden. Je niet verschuilen achter mooie woorden maar eerlijke verantwoording. Dit betekent ook uithouden dat anderen weleens andersdenkend, andersvoelend en andershandelend kunnen zijn. Insluiten, in plaats van uitsluiten. Iedereen mee laten doen.
Verantwoordelijkheid nemen is kwetsbaar durven zijn. In je blote kont staan, zoals Harry Brandsma dat in AdRem noemde. Dit ben ik en hier sta ik voor. Dan kun je ook vragen, met oprechte nieuwsgierigheid: Wie ben jij? Waar sta jij voor? En hoe kom je daar bij? Omdat je zelf aanspreekbaar bent, durf je een ander ook aan te spreken.
Je vertelt geen ingewikkelde verhalen, verzint geen smoezen, bent niet schichtig of schijnheilig. Je durft je te verantwoorden, open te zijn.
Dan durf je gedachten uit te wisselen. Je vertelt geen ingewikkelde verhalen, verzint geen smoezen, bent niet schichtig of schijnheilig. Je durft je te verantwoorden, open te zijn. Je durft alles te zeggen en je weet: wanneer iemand boos wordt over mijn eerlijkheid, dan zegt dat iets over die ander. Wat ik zeg doet blijkbaar pijn. Maar daar kan ik niets aan doen, het is andermans pijn.
Moet je dan maar alles zeggen? Ja, mits. Ben je er zeker van dat wat je zegt niet voortkomt uit je eigen pijn of verdriet? Of wil je een ander kwetsen omdat je zelf gekwetst bent? Zie je eigen gekwetst zijn onder ogen. En weet: dit is mijn pijn en mijn verdriet – en daar neem ik verantwoordelijkheid voor. Boos doen op een ander gaat mij niet helpen. Sterker nog, ik krijg er alleen maar ruzie door. En dat wil je niet.
