Eric Cossee en de internationale vrijzinnigheid
Eric Cossee was een nieuwsgierig mens, zijn onderzoekende blik steeds open en vriendelijk. Kritische en docerend deelden we kennis en zochten naar een volgende stap voor mijn onderzoek. Onze gemeenschappelijke belangstelling was verbonden door deelname aan internationale conferenties van de IARF, International Association for Religious Freedom, opgericht in Boston 1900 bij het 75 jarig bestaan van de Unitarians in Amerika. Ook de Remonstranten en de christelijk Hongaars Unitariërs uit Roemenië en Hongarije behoorden tot de founding fathers èn mothers van deze wereldbond van vrijzinnigen.
Eric, met zijn academische kennis naast mijn informatie uit de praktijk en eigen ingang tot de nodige archieven, maakten onze gesprekken boeiend en ook spannend.
Immers de Christelijk Unitarische kerk, opgericht in 1568 in de open en religieus verdraagzame enclave van Transsylvanië in Roemenië, kende ook haar wortels in het Calvinisme. In 2012 geünieerd tot de HUC, Hungarian Unitarian Church met momenteel zo’n 80.000 leden. Een vrijzinnig protestantse minderheidskerk in een orthodoxe omgeving. Mijn ervaring rustte op, inspirerende ontmoetingen met christelijk Unitarische collega’s naast het gemeentecontact van de Geertekerk met een grote Unitarische, Hongaars sprekende gemeente in Sf. Gheorghe in Transsylvanië, Roemenië. Bovendien preekte ik voor collega’s telkens als wij weer in Transsylvanië een vakantie doorbrachten. Mijn preken werden door bevriende collega’s dan op zondagmorgen vanuit het Engels in het Hongaars vertaald. De theologische uitwisseling was leerzaam.
Kortom Eric was voor mij een waardevolle leermeester en inspirerende gesprekspartner.
Eric was naast zijn werk als gemeentepredikant, van 1992- 2009 als bijzonder hoogleraar voor het Unitarisme verbonden aan de Faculteit Godgeleerdheid in Groningen.
Deze leerstoel werd vanuit de toenmalige linkse vrijzinnigheid gefinancierd door de Zwinglibond, opgericht in 1948. In het blad Zwingli heeft Eric met zijn terugkerende columns onder de naam, Varia Unitariana veel aspecten van het internationale Unitarisme belicht. Niet alleen kritische kanttekeningen bij nieuwe theologische werken vooral uit Amerika maar ook over de centra van Unitarisme in het oude Europa zoals Manchester UK, Praag en de theologische opleiding in Cluj-Napoca in het Hongaars nog steeds Koloszvár. Bij het 50- jarig bestaan van de Zwinglibond in 1998 werden de artikelen in bewerkte vorm uitgegeven in het populaire boekje, Aspecten van het Unitarisme. Daarnaast was Eric van 1994- 2004 voorzitter van de St. Bibliotheca Unitariorum. Later is deze bijzondere collectie opgenomen in de universiteitsbibliotheek van de RUG.
Met Vlugschrift 17, initieerde en organiseerde Eric, als voorzitter van de Historische Commissie van de Remonstranten in 2000 een studiedag over: Remonstranten en het Unitarisme. Ook hier verbond Eric met zijn brede blik.
Het minisymposium bij zijn afscheid in 2009 had als thema: Herinnering en identiteit in het vrijzinnig protestantisme. Een terugblik op de glorietijd en invloed van vrijzinnigheid. Dat betreft ook de inspiratie die is uitgegaan van het netwerk van IARF waarmee samenwerking over grenzen heen ook voor de Remonstranten een verrijking is geweest. Niet alleen aan het bewaren maar ook aan het doorgeven van deze kostbare traditie van internationale samenwerking in de vrijzinnigheid heeft Eric een grote bijdrage geleverd waarvoor wij hem dankbaar zijn.
Tina Geels, Remonstrants emeritus predikant Geertekerk.
