Bijzondere aquarel opgedoken

Bij een veiling afgelopen zomer is een bijzondere aquarel opgedoken, waarvan het bestaan in de vergetelheid was geraakt. Het gaat om een unicum: een aquarel van de bekende Rotterdamse kunstschilder Johan Miedema van een kerkdienst in de Remonstrantse Arminiuskerk. Deze aquarel werd aangeboden toen ds. Willem Herman Stenfert Kroese (1850-1920) zijn 40 jarige ambtsjubileum vierde in deze kerk. 

De aquarel (scroll voor de volledige afbeelding helemaal naar beneden) is opgenomen in een groot boek, dat speciaal gemaakt is bij dit jubileum. Remonstranten toen konden intekenen en een bedrag schenken aan hun predikant. Van dit bedrag werd een fraai boek, in kalfsperkament gebonden, gemaakt met daarin de aquarel en de handtekeningen van alle gulle gevers. Daarnaast kreeg de dominee een boekenkast en een bedrag onder couvert aangeboden.

Ds. Stenfert Kroese

Stenfert Kroese was een geliefd predikant die zoals zovelen in die tijd begonnen was binnen de Nederlandse Hervormde Kerk (Nieuw-Helvoet en Enschede)  maar later, toen bleek dat er relatief weinig ruimte voor vrijzinnigheid in die kerk was, overgestapt naar de Remonstrantse Broederschap (Meppel, Hoogeveen en Rotterdam). Dat kerkgenootschap was in het laatste kwart van de negentiende eeuwuitgesproken vrijzinnig geworden. Dat wil zeggen, dat men in het geloof, geworteld in het Evangelie van Jezus Christus, ruimte maakte voor ieders persoonlijke opvattingen. Wetenschap en cultuur werden niet bedreigend geacht voor het geloof, maar ondersteunend. De vrijzinnigheid beschouwde zich als een redelijk alternatief tussen de al te grote orthodoxie van de rechtzinnigheid en het ongeloof van de moderne tijd.

Kroese was de oud-moderne richting toegedaan, ook toen het rechtsmodernisme opkwam. Zijn kracht lag in het pastoraat.

Johan Miedema

De schilder Johannes Miedema (1870-1952) was een jongere halfbroer van de beeldhouwer Simon Miedema (1860-1934) die de beelden in de Remonstrantse Kerk in Rotterdam maakte. Voor nadere informatie zie deze website. Voor deze aquarel ontving Miedema een bedrag van 150 gulden.

Afbeelding

Op de aquarel zien we een kerkdienst in een volle remonstrantse kerk. Op de kansel staat denkelijk (gezien de baard) Stenfert Kroese zelf. Afgezien van het bankenplan is er weinig aan de kerk veranderd. Ook te zien is hoe de kansel verlicht werd door twee lampen aan weerszijden van de predikant. Thans is er één lamp in het midden.

Opvallend is hoe in het middenvak alleen dames zitten. Ze zijn te herkennen aan hun uitbundige hoeden. Dit geeft de klassieke opstelling van het protestantisme weer, waarin mannen en vrouwen gescheiden zitten. De vrouwen zitten in het midden om als het ware beschermd te worden door de mannen. Dit gaat terug tot de tijd van de hagepreken, waarin het bijwonen van kerkdiensten gevaarlijk was.

In de kerkenraadsbanken zijn deftige heren aan te treffen, dit zullen de leden van het bestuur van de gemeente geweest zijn.