400 jaar geloven in vrijheid

Het jubileumjaar van  de Remonstranten is begonnen. De komende twaalf maanden staan we stil bij het feit dat in september 1619 de Remonstrantse Broederschap in Antwerpen werd opgericht. Het landelijke AdRem besteedt elke maand aandacht aan wat er 400 jaar geleden is gebeurd. Het kerkgenootschap organiseert bijzondere bijeenkomsten, waarbij de belangrijkste zijn een grote herdenkingsdienst die op zondag 3 maart om 15.00 uur in Rotterdam wordt gehouden en een festival dat in september 2019 in de Rode Hoed, de eerste remonstrantse schuilkerk uit 1630 in Amsterdam wordt gehouden.

De grote vraag is natuurlijk: wat is er te vieren? Wat is het, dat het de moeite waard maakt, dat er nog Remonstranten zijn. In 400 jaar tijd is er veel veranderd. Van rekkelijke calvinisten zijn we geworden tot vrijzinnige twijfelaars. Remonstranten van toen en die van nu zouden elkaar amper nog herkennen. Toch zijn er drie elementen herkenbaar gebleven. Remonstranten toen en nu zochten vrijheid in het geloof. Zij wilden zich niet vastleggen op gezag van mensen. Geen synode – toen en nu – zou hun geloof mogen vastleggen. Geloof vraagt om eigen keuzes en eigen inzet.

Uit het feit dat geloof alleen relevant kan zijn als het je eigen geloof is – daar is die vrijheid voor – volgt logischerwijze verdraagzaamheid. Vrijheid vraagt om tolerantie. Dat is natuurlijk lastig: tolerant hoef je niet te zijn voor wie het met je eens is. Tolerantie bestaat alleen als het pijn doet. Laten we eerlijk zijn: na 400 jaar is dat nog steeds even moeilijk. Hoeveel begrip hebben we werkelijk voor andere gelovigen die standpunten innemen die we verwerpelijk vinden, bijvoorbeeld gelovigen die ons niet toelaten tot hun eucharistie of kerken die het moeilijk hebben met homoseksualiteit en dat op allerlei gronden als zonde beschouwen?

Het laatste woord dat om een toelichting vraagt is dat ‘geloven’. Het lijdt geen twijfel dat we dat tegenwoordig het moeilijkste vinden. Ons wereldbeeld is na 400 jaar echt veranderd. Een God in de hemel zien we lastig zitten. Wonderen, ze overtuigen ons niet meer. Is er nog iets boven en buiten ons dat ons in vuur en vlam zet, dat we God zouden kunnen durven noemen? Tegelijkertijd leven we nog steeds van verwondering over wat ons geschonken wordt. Voelen we ons verwarmd, door inspiratie die ons overstijgt. Zijn het nog steeds de woorden van Jezus van Nazareth die ons in beweging zetten.

Wat betekent het, geloven in vrijheid. We zullen elkaar daarop het komende jaar blijven bevragen en hopelijk ook inspireren!

B. & J. Midderigh-Bokhorst, Aan God gebonden, van menschen vrij.