Twee op de Kansel met mr. Ivo Opstelten

Wie ben ik en waar sta ik voor

Er gaat geen dag voorbij in je leven dat je niet op een of andere manier jezelf de vraag stelt wie je bent, wat voor jou van waarde is en hoe je je verantwoordelijkheid voor jezelf en anderen hebt genomen. Wat gebeurt er in de wereld, wat speelt zich af in de buurt, in de stad, in het land. En waar sta ik dan? Dat is een vraag met vele aspecten.

Maar ook hoe staat het met mijn geloof in God. Juist in een tijd van veel geweld in de wereld. Het is amper te bevatten het terroristisch geweld van Hamas tegen Israël en de oorlog in Oekraïne. Verschrikkelijk dat zoveel burgers worden getroffen door dat oorlogsgeweld. Je ontkomt niet aan de vraag :
 Wie ben ik en waar sta ik voor!

Ik ben een zondagskind.

Ik heb geluk gehad.

Ik heb een gelukkig bestaan en ben blij met het leven.

Ik ben een optimist zonder naïef te zijn.

Ik kom graag onder de mensen.

En heb het geluk gehad dat ik lieve ouders heb gehad waar ik veel aan te danken heb.

Ik ben ook in het geloof opgevoed, vader doopsgezind, moeder remonstrants.

In mijn opvoeding is mij het geloof in God meegegeven en heeft het geloof altijd een rol gespeeld.
Ik heb daar terugkijkend te weinig bij stil gestaan of er aan gewerkt.
Ik ben niet gedoopt en heb geen belijdenis gedaan.
Vandaag een kans om waar ik voor sta nog eens na te gaan. Maar zonder de verbinding met het voorgeslacht dat ons draagt zal het niet beklijven.

Zo blijft in herinneringen dat mijn vader op hoogtijdagen in de familie, verjaardagen, huwelijk en andere feestelijkheden een mooie toespraak hield waar ook zijn gedachten over het geloof naar voren kwamen. Niet dwingend maar als gedachten. In deze tijd doen we dat minder. Maar laatst zeiden we in familiekring nog tegen elkaar : dat was toch mooi! We waren het niet vergeten.

Mijn lieve echtgenote, stevig remonstrants opgevoed en wel gedoopt, en in de gemeente aangenomen, heeft mijn keuzes in het leven loyaal en liefhebbend gesteund. Wij hebben dat samen gedaan.Als je een keuze maakt wat je gaat doen, moet je dat samen doen. Toen we besloten hadden dat ik burgemeester zou worden, zeiden we dat dan wel samen. Dat had consequenties voor Mariette, mijn echtgenote. Alles passend in die tijd.

Mijn kinderen en kleinkinderen zijn mij lief. En mijn goede vrienden vormen met de familie voor mij de ijzeren ring.

Erasmus is voor mij als Rotterdammer een inspiratie bij hoe ik in het leven sta. Ik citeer hierna uit een boekwerk over de correspondentie van Desiderius Erasmus. Ik citeer: “De brieven geven een prachtige inzicht in het Europa rondom1500, maar het is vooral het gedachtegoed van Erasmus dat vandaag, meer dan 500 jaar later, van steeds groter belang lijkt. Een wereldburger die zich beweegt door een Europa dat voor hem geen grenzen heeft, een man die onvermoeibaar pleit voor verdraagzaamheid, voor de vrijheid van meningsuiting, voor het belang van dialoog met interesse voor elkaar, voor het gebruik van humor en ironie bij het bediscussiëren van controversiële onderwerpen, voor het belang van onderwijs en vele andere zaken die behoren bij een goed burgerschap in deze tijd.” Einde citaat.

Erasmus was een pleit bezorger van het humanisme en een van de inspiratiebronnen van de Remonstrantse gemeente. Goed dat er een speciale dag in Arminius aan hem wordt gewijd.

Voor mijn geloof had en heb ik veel vragen. Vaak in allerlei teksten ook wel verwondering genoemd. Soms ben ik ook onzeker in mijn geloof. Het geloof is voor mij meer dan ik kan bevatten. Ik ervoer dat het een route is, een weg om te gaan en geen stok om te slaan.

Het is essentieel denk ik dat je een doel hebt in je leven. Een doel dat bij je past en die in het verdere leven inspiratie geeft ook aan je omgeving.

Ik heb die keuze gemaakt doordat ik burgemeester wilde worden, waarom:

1. Het is een vak tussen de mensen en ik verkeer graag tussen de mensen en leg graag verbinding. Ik ben een verbinder qua karakter.
2. Ik kan dan iets voor de mensen doen. Iets doen waardoor een leven verbetert. Of dat is gelukt? Soms wel, soms niet!
3. Ik hou ervan om in het politieke veld te opereren, waarbij ik sta voor de parlementaire democratie en de rechtsstaat.

In de politiek kom je meestal terecht waar je moet zijn. En dat is niet altijd waar je wilt zijn. Voor mij gold dat niet toen ik burgemeester van Rotterdam mocht zijn. Dat is het mooiste wat je in het publieke ambt kan overkomen. Als je dit mag doen met steun van je ijzeren ring, dan inspireert je dat en geeft je dat een gelukkig bestaan. Dan voel je ook de steun van God op belangrijke en soms moeilijke momenten. Het brengt je ook tot de kern van de essentiële elementen, waarden waar je in het leven voor wilt staan. Hoe moet je leven en welke verantwoordelijkheid heb je als mens voor je eigen daden en ten opzichte van anderen? Inderdaad bepalend voor wie je bent!

Vrijheid is voor mij alles bepalend. Een mens moet in vrijheid kunnen bepalen wie hij of zij wil zijn. Ieder mens is daarbij in de eerste plaats verantwoordelijk dat hij of zij zijn of haar talenten maximaal gebruikt om van zijn leven iets moois te maken. Is hij of zij daartoe niet in staat, dan helpen wij hem of haar. Dat is de sociale rechtvaardigheid.

Ieder mens is niet gelijk maar wel gelijkwaardig aan de ander. Artikel 1 van de grondwet. Als iedereen op dezelfde startlijn begint, hoeft niet iedereen op hetzelfde moment aan de eindstreep te komen.

Verdraagzaamheid is essentieel en betekent respect voor iedere menselijke persoon en daar ook zelf verantwoordelijkheid voor dragen. Dat betekent oprecht zijn, onder alle omstandigheden eerlijk naar elkaar kunnen zijn. Straight forward!  Een open houding, vriendelijk, belangstellend, zonder vooroordeel, zacht en mild.

Deze waarden kunnen conflicteren, schuren soms. Het kan nooit zo zijn dat ze absoluut in mijn leven zijn waargemaakt.

Je kunt ook fouten en verkeerde keuzes maken. Door bijvoorbeeld niet het bezoek te  brengen bij iemand die daardoor getroost zou zijn. Door op bepaalde momenten de verkeerde toon te zetten waardoor een belangrijke ontmoeting niet het gewenste resultaat kreeg. Of niet een bericht, dat je niet goed uitkomt, onmiddellijk naar buiten brengen. En zo verder! Maar op tijd klinkt er dan een stemmetje om je de weg te wijzen. Dat is soms onnavolgbaar en soms een moment waarbij je terugkijkend denkt dit is groter dan wij kunnen bevatten. Een natuurlijke rust die juist dan ontstaat als je dat op zo’n moment nodig hebt. Ik voel dat dan als een ontmoeting met het goddelijke. In ieder geval stel ik mijzelf die vraag.

Bij de dialoog in vrijheid en verantwoordelijkheid past geen fanatisme, dogmatiek en vooringenomenheid. De wereld is niet maakbaar! Ik ben geen dogmaticus maar een eenvoudige pragmaticus. Ik probeer flexibel te zijn en te luisteren. Mij open te stellen en ruimte te geven aan intuïtie, creativiteit en out of the box redeneringen. Dat lukt niet altijd en daar moet men mij dan ook op wijzen. Probeer ook van binnen een criticus van jezelf te zijn. Wat niet betekent dat je jezelf moet veroordelen. Soms kan en mag je trots zijn op jezelf en je gedachten daarmee voeden. God is voor mij datgene wat meer is dan ik kan bevatten.

Ik zei dat ik een verbinder ben en dat ik graag tussen de mensen verkeer. Er is geschreven waar twee of drie in zijn naam bijeen zijn daar is God zelf in hun midden. Dat is ook waar een goed debat, een goed gesprek en mooie correspondentie toe kan leiden. Het gaat om moraal en vertrouwen. Het mag onder elkaar scherp zijn op de inhoud maar altijd met respect voor de persoon. Het is actueel om dat nog eens vanochtend te zeggen met alles wat er soms over en weer tegen elkaar gezegd wordt. Ik zeg dan ook op dit moment en op deze plaats laten we normaal dus respectvol met elkaar omgaan.

Ik denk ook aan speciale ontmoetingen en gebeurtenissen die een diepe indruk op mij hebben gemaakt. Ook het grote verdriet bij het overlijden van mijn ouders. Een verdriet dat ik nog niet zo had meegemaakt en ook niet zo kende. Maar ook de kwetsbare momenten waarbij een lach, relativering en humor een doorbraak betekenden en een oplossing gaven in een moeilijk gesprek.

Dat zijn oppeppers voor het verdere leven, die leiden tot nieuwe krachten, ideeën, creativiteit en inspiratie. En voor mij een bevestiging dat het leven mooi is. Ik ben een optimist, soms tegen beter weten in en ik geniet van het leven.

Bij mij komt wel telkens de vraag naar voren: Zijn dat de gaven die God mij gaf? Je verstand, de liefde die ik kreeg, de liefde die ik gaf en het vermogen om empathisch te zijn op het juiste moment. Geloof is onzekerheid, verwondering, twijfel en dwingt mij om voortdurend vragen te stellen.

Als bruggenbouwer, verbinder, moet je ook staan voor je zaak. Binding en vertrouwen ontstaan vaak in een contact waarin verschillend gedacht wordt maar waar wederzijds respect wordt ervaren. Daarbij gaat het er best wel eens stevig aan toe. Ik zei dat eerder:  dat is helemaal niet erg. Vaak is het zelfs zo dat als er reuring is dat er iets goeds tot stand kan komen. Bedenk echter dat het niet alleen om jou gaat. Natuurlijk is ieder mens belangrijk maar niet belangrijker dan het groter geheel. Zorg dat je in je ontmoetingen en gesprekken bevrijd bent van je ego. Sociale cohesie nastreven is in het algemene belang. Je bent blij als je daar aan een bijdrage mag leveren. Durf daarbij ook alleen te staan. Want jij bent het die dat vindt en daartoe je eigen  mening geeft.

Ik nam Mariette, mijn kinderen en kleinkinderen recent mee naar de indrukkwekkende musical Soldaat van Oranje. Bij de lunch heb ik mijn kleinkinderen toegesproken vanuit de gedachte dat het soms belangrijk is om verzet te plegen en je stem te laten horen als je vindt dat iets niet deugt. Het moment om iets te doen of te zeggen doet zich meestal onverwacht en uiteindelijk misschien maar een paar maal in je leven voor. Maar ga je dan ook? En sta je er ook? Dit zijn momenten die bepalend zijn en waar we reflecterend in ons leven aan terug zullen denken. Was het goed? En waarom? Wat was bepalend? Wat was de inspiratie, de stem? Waar kwam die vandaan? Was God het baken? Was het God die je het vertrouwen gaf om te doen wat je nodig vond? Was het je godsvertrouwen die je boven jezelf deed uitstijgen? Die je dwong uit je schaduw te stappen. Was het je ontmoeting met God?

Geleid door de onvergankelijke liefde kan je als mens met de jou  gegeven talenten  bindend zijn voor anderen en in bescheidenheid een bijdrage leveren voor het algemene belang.

Ik zei u dat ik als mens in mijn leven, door mijn opvoeding en door de vele ervaringen en ontmoetingen die ik heb gehad mede door het geloof ben gevormd. En altijd de Remonstrantse kerk als nabij heb ervaren. Maar ik ben niet gedoopt en heb geen belijdenis gedaan. Het is tijd om dan na te gaan waar ik sta!

Wat ik heb gezegd komt overeen met hetgeen de belijdenis van 2006 zegt en ik zeg het na:

Wij beseffen en aanvaarden

Dat wij onze rust niet vinden in de zekerheid van wat wij belijden,

Maar in verwondering over wat ons toevalt en geschonken wordt;

Dat wij onze bestemming niet vinden in onverschilligheid en hebzucht,

Maar in wakkerheid en verbondenheid met al wat leeft;

Dat ons bestaan niet voltooid wordt door wie we zijn en wat we hebben,

Maar door wat oneindig groter is dan wij kunnen bevatten.

Ik ben met mijn geloof in God dan ook helemaal thuis en hier in uw midden op de juiste plaats!

Rotterdam, 15 oktober 2023