Open of gesloten?
Het nieuws staat er vol mee de laatste tijd, met de beweging van ‘I can’t breathe’ en ‘Black Lives Matter’. Wat opvalt is de houding van mensen erin, zwart, gekleurd en wit. Ongeacht je huidskleur, ongeacht of hierin door anderen wordt gestereotypeerd, kun je open of gesloten zijn. Inclusiviteit of exclusiviteit.
Dat open of gesloten zijn, zijn gemoedstoestanden die komen en gaan. Als ik me gesloten voel, merk ik dat mijn lichaam zich letterlijk verkrampt. Vanochtend nog. Angstig voor dingen die ik in de wereld zie gebeuren. Groepen die tegenover elkaar staan, schreeuwend, uit onmacht. Macht en onmacht. Het raakt me. Dan klamp ik me ook eerder vast aan angstige gedachten. Dan zie ik niet zo gauw een uitweg en is er ook een neiging me af te zetten tegen de groepen die dit in me losmaken. De neiging de ander buiten te willen sluiten.
Tot ik me ervan bewust word hoe dit alles voortkomt uit oude angst, oude plaatjes. Als ik dan even tijd voor mezelf neem, met dat gevoel ga zitten, met een kaarsje, eventueel een dekentje over me heen en mijn dagboek, dan kom ik tot rust. Aandacht geven aan wat ik voel.
Dan kan ik ontspannen. En het verschil zien tussen daar, toen, en hier, waar ik nu ben. Zoveel vrede in mijn huis, zoveel stilte direct in een cirkel om me heen, zoveel veiligheid. Dan vallen de angstige gedachten weg, valt het gesloten gevoel weg en kan ik me weer openen, voor de wereld, voor de onmacht van de ander.
Dat open en gesloten zijn, is ook aanwezig in sociale bewegingen. Als een sociale beweging open is, kan het overleggen, goede voorstellen doen, onderzoeken waar er een mogelijkheid is tot verandering. Een gesloten beweging wendt zich af, maakt de ander tot vijand. Of het daardoor escaleert hangt altijd nog af van de andere partij. Laat die zich provoceren? Schiet die ook in de woede, in de onmacht? Gaat die de ander te lijf? Of blijft die rustig?
Het hangt af van het bewustzijn. Als je kunt zien dat je zelf getriggerd wordt, dan kun je eruit blijven. Dan kun je openblijven, zelfs als de ander gesloten is.
Sociale bewegingen komen voort uit een gevoel van zich niet gezien voelen, een gevoel van tekort, van minderwaardigheid en zich buitengesloten voelen. De verontwaardiging hierover, van links tot rechts in de politiek, is niet alleen een maatschappelijk issue. Het is een gemeenschappelijk kenmerk dat mensen in deze maatschappelijke groepen verbindt en het speelt zich af in hun innerlijke wereld. Het gevoel van zich buitengesloten voelen zit diep in mensen. In alle mensen.
Het is opvallend dat we vaak slechts focussen op wat er maatschappelijk, politiek gebeurt en soms wat schamper kunnen doen over mensen die zich op hun innerlijk richten. In retraite gaan, in therapie of anderszins. Terwijl daar juist de crux zit. Ons alleen richten op maatschappelijke veranderingen is niet genoeg. Als we niet ook de psychologische en spirituele gevoelens van het innerlijk tekort en onvermogen serieus nemen, van álle politieke of maatschappelijke groepen, dan komen we er niet.
Ook kerken kunnen overigens open of gesloten zijn.
Een voorzichtige vraag… hoe is het eigenlijk met het bewustzijn van onze kerk en van u, als het gaat om openheid? Naar gebeurtenissen in de maatschappij? En naar het innerlijk?
