Witte Donderdag in tijden van Corona

Een van de lastigheden van het predikantschap is dat je zelden andere kerkdiensten meemaakt dan die door jezelf worden geleid. Echt vaak zie je dus niet hoe een ander het doet en dat is best jammer. Er valt veel te leren als je ziet hoe een ander het doet. Vandaag was er wel de gelegenheid. In de Rotterdamse Kerk is er geen dienst op Witte Donderdag. Besloten is om in de periode dat er geen diensten gehouden kunnen worden ons te beperken tot de diensten die door de landelijke Remonstrantse Broederschap worden ‘uitgezonden’. Daar willen we niet mee concurreren. Sterker nog: het is een prachtige gelegenheid om de verscheidenheid van een kerkgenootschap te zien, waarin zoveel smaken en tradities samenkomen. De Rotterdamse Gemeente deelt op dit moment dagelijks een filmpje van woord en muziek. Een van de predikanten zegt kort iets ter inleiding bij een bekend gezang. Daarna speelt Jos van der Kooy dat op ons monumentale orgel.

Dat gezegd hebbend, blijft het toch aardig om te zien hoe verschillende de diensten zijn die nu online worden aangeboden. Vandaag heb ik er een aantal bekeken die ik de lezer van deze website van harte aanbeveel. Heel verschillend, maar allemaal op eigen manier inspirerend!

Wassenaar

Het meest vernieuwend is het filmpje dat de Vrijzinnigen (NPB) in Wassenaar aanbieden. Het is duidelijk dat de predikant daar, ds. Tom Mikkers, televisie-ervaring heeft. Zijn filmpje is geen dienst of viering, maar verkondigt een boodschap door juist te laten zien dat er geen viering kan zijn.

Toch wordt alles gereed gemaakt voor het feest. Mikkers spreekt uit dat hij altijd bang is geweest om een feest te organiseren, waarop niemand zou komen. Nu organiseert hij een samenkomst waarin niemand komt, maar waarin de verbondenheid enorm groot is. Een verbondenheid met de gemeente, de mensen die in de kerk bijeen zijn, de mensen die er vroeger waren (en ook de voorgangers: gedenkt uw voorgangers…). Het is een zeer toegankelijke bijdrage uit Wassenaar die een warm gevoel van verbondenheid oproept.

Schoonhoven

De soberste dienst komt uit de Remonstrantse Gemeente Schoonhoven. Daar wordt onze blik gericht op de avondmaalstafel. We zien hoe dr. Martijn Junte alles voorbereidt. Heel huiselijk begint hij met zijn das te strikken. Dan vertelt hij over de traditie van het avondmaal. Op sympathieke manier vertelt hij over de vroegste geschiedenis, nog voor de Bijbelse verhalen, van de volgelingen van Jezus die rond een maaltijd samenkwamen. Junte leest uit de bijbel, zingt niet onverdienstelijk, bespreekt de elementen die letterlijk op tafel komen en weet een sfeer uit te stralen van verbondenheid, alsof je in de kerk aanwezig bent.

Op klassieke remonstrantse wijze bespreekt hij hoe iedereen welkom is bij deze maaltijd. Heilig zijn niet de elementen brood en wijn, maar heilig is de samenkomst, de verbondenheid. Aan de hand van het Evangelie van Johannes – het verhaal van de broodvermenigvuldiging – actualiseert hij het verhaal en bedient hij de maaltijd. Hij gaat ons voor in het Onze Vader en laat ons met prachtige, inspirerende muziek achter. Wie de samenkomst rond brood en wijn vanavond zal missen, raad ik aan om met een stukje brood en een glaasje wijn bij Junte aan te schuiven.

Eindhoven

In Eindhoven kunnen we een dienst meemaken van Doopsgezinden, Lutheranen en Remonstranten. De voorgangers van de gemeenten treden allemaal op. Ds. Rachelle van Andel speelt gitaar en zingt. Het is erg huiselijk.

De bijbellezing en het gebed wordt door de collega’s van doopsgezinde en lutherse huize gedaan, terwijl het grootste gedeelte van de viering plaatsvindt door dr. Sigrid Coenradie in de Remonstrantse Kerk aan de Dommelhoefstraat. Zij preekt uitgebreid en introduceert een nieuw ritueel. Geen bediening van de maaltijd, maar gezamenlijk wassen. Het bijbelse verhaal gaat over het wassen van andermans voeten. Symbolisch wast Coenradie haar eigen handen.

Twente

De laatste dienst komt uit de Remonstrantse Gemeente in Twente. Voorganger is ds. Kirsten Slettenaar. Samen met enige gemeenteleden en een organist die gezangen speelt, gaat zij voor in een dienst waarin uit de bijbel wordt gelezen, gebeden wordt en een tafelgebed van Huub Oosterhuis wordt gelezen. Maar de tafel is en blijft leeg.

Verwarrend is hier – voor de oplettende kijker – dat er allerlei elementen in het wit aanwezig zijn, terwijl de liturgische kleur voor dit moment toch eerder paars zou zijn. Althans: zo lijkt het als je de dienst uit Schoonhoven bekeken hebt. De traditie, echter, kleurt deze dag vooral wit.

De dienst eindigt met een verwijzing naar een lied dat in Jeruzalem gezongen is door een grote groep Joden, Christenen en Moslims, een lied dat een enorme verbondenheid uitdrukte. Ik moet bekennen, dat ik dat zelf niet helemaal bekeken heb. Het was zo’n grote stijlbreuk met de voorafgaande dienst, dat ik het vond afleiden.

Al met al valt er dus deze dag veel te beleven voor iemand die inspiratie zoekt. Nadruk op klassieke sobere vormen of juist iets heel anders. Alleen of met meer mensen in de kerk. Vieren of uitleggen. Avondmaal of niet. Dat laatste is iets waar ik in een volgend blog op zal terugkomen. Hoe reëel kan virtueel zijn.

Hopelijk kan dit blog, voor dit moment, een reisgids zijn bij uw persoonlijke zoektocht naar inspiratie op deze bijzondere Witte Donderdag.