Tien weken geen kerk

In dit blog wordt eerst iets gezegd in het algemeen over de kerkdiensten zonder dat we naar de kerk kunnen. Daarna volgt iets over de diensten van zondag 10 mei.

Kerkdiensten in Corona tijd

Vanaf 15 maart zijn er geen gewone remonstrantse kerkdiensten te bezoeken geweest. Op die dag begonnen de diensten, met steun van de landelijke Remonstrantse Broederschap, uitgezonden via ons eigen YouTube kanaal. Deze diensten begonnen met hoge kijkcijfers. Veel meer dan er Remonstranten wekelijks naar de kerk gaan. Geleidelijk nemen de cijfers af, al zijn het nog steeds meer mensen die op YouTube langskomen, dan dat er naar de kerk kwamen. Hoeveel van deze diensten de voorbijgangers meepikken, is natuurlijk niet duidelijk. Terwijl fysieke kerkgangers toch zelden halverwege vertrekken. Dan moet je het als predikant wel heel bont maken.

Vrij snel na het begin van de crisis waren er individuele remonstrantse (of samenwerkingsgemeenten) die hun eigen bijeenkomsten uitzonden, hetzij live (met mogelijkheid van terugluisteren), hetzij ook als YouTube film die van tevoren opgenomen werd. Een aantal gemeenten gaat onverdroten door met kerkdiensten die, net als voor de crisis, via kerkdienstgemist.nl beluisterd kunnen worden.

Landelijke diensten
De door de Remonstrantse Broederschap ondersteunde diensten zitten technisch goed in elkaar. Een professionele cameraman maakt de opnamen en monteert ze. Soms worden professionele musici ingehuurd om te dienst te ondersteunen. De films worden steeds uitgebreider. Er wordt buiten gefilmd en in de laatste diensten wordt gebruik gemaakt van een drone zodat er ook mooie plaatjes uit de lucht zijn. Deze diensten proberen de verscheidenheid onder remonstrantse benaderingen van kerkdiensten te laten zien. Al valt wel op, dat er meer gekozen wordt voor vernieuwende vormen dan op een gewone zondagmorgen. Soms lijkt er een spagaat te zijn: we zoeken houvast bij het vertrouwde, maar vooral niet teveel, want eigenlijk schamen we ons wel een beetje voor onze ouderwetse vormen. Interessant zal het zijn om wanneer deze crisis voorbij is, te kijken wat het effect is van deze strategie. Lukt het om de traditionele kerkganger geïnteresseerd te houden, wanneer die soms veel van het vertrouwde mist. Lukt het om nieuwe mensen te binden, terwijl er toch nog zoveel ouderwets te zien is? Of is de communicatiestrategie te onduidelijk, doordat er te weinig focus op één doelgroep is?

Plaatselijke diensten
Bij de plaatselijke diensten is dit misschien gemakkelijker. Hier zal de bekendheid met de voorganger vooral helpen om kijkers vast te houden. Er is de vertrouwde stem en er zijn de vertrouwde beelden van het eigen kerkgebouw. Soms worden diensten gehouden, zoals ze altijd al werden gehouden (bijv. Gouda en Oosterbeek), soms is een heel originele, nieuwe vorm gekozen die plaatselijk goed lijkt te passen (de ‘radio uitzendingen’ uit Utrecht).
Bij de plaatselijke diensten, afgezien van die uit Utrecht, lijkt duidelijk wat minder geld in de uitvoering gestopt te zijn. Overigens is dat niet altijd bezwaarlijk. Bijvoorbeeld de diensten uit Schoonhoven, geheel uitgevoerd door de plaatselijke predikant Martijn Junte, hebben juist daardoor een grote charme. Het spreekt juist daardoor, ongekunsteld, direct aan.

Rotterdam

In Rotterdam is besloten om vooralsnog geen ‘concurrerende’ diensten te verzorgen. De landelijke diensten worden nadrukkelijk aangeboden. Wel is er dagelijks, als een soort klassieke dagopening, een nieuw filmpje op YouTube te vinden, waarin een lied door Jos van der Kooy op het orgel gespeeld, centraal staat.

Vragen
Vooralsnog lijken de landelijke diensten na juni te gaan stoppen. Vanaf dat moment kunnen, met bijzondere maatregelen, er weer gewone kerkdiensten worden gehouden. Dat zal een mooi moment van evaluatie worden. Wat zijn de ervaringen die hier zijn opgedaan? Voldeden de kerkdiensten aan onze verwachtingen? Wat waren die eigenlijk? Wat wilden we ermee bereiken? Wie hebben we bereikt. En wellicht de belangrijkste vragen: hebben we er nieuwe mensen mee bereikt?

Zondag 10 mei
Wat is er vandaag te beluisteren?

Twente

Allereerst is er de landelijke dienst uit Twente. Ds. Kirsten Slettenaar gaat daar voor in een klassieke dienst. Ze staat op de stoep van de kerk en heet iedereen van harte welkom. Met ons gaat ze de kerk in en houdt een dienst waarin Mozes centraal staat. Een zangeres zingt een klassieke spiritual: Go down Moses. Dat is prachtig, maar opvallend is wel voor de goede verstaander, dat het gaat om een situatie die allang is opgelost als we in het Bijbelverhaal zitten. Mozes is namelijk allang weg, terwijl het lied bezingt hoe hij bij de farao moet zijn. De preek begint als een klassiek managementverhaal. Kan Mozes wel delegeren? Een snelle (te snelle?) draai aan het einde van de preek, opent de weg naar een bemoedigende boodschap in deze tijden van Corona.
Bij deze dienst bewijst de drone goede diensten. Er worden prachtige plaatjes van de kerk getoond, waarbij voor mij nu voor het eerst duidelijk werd hoe het christelijke kruis in de architectuur van dit gebouw centraal staat. In de maximaal vijf keer dat ik in dat kerkgebouw geweest ben, is me dat niet eerder opgevallen.

Gouda

De dienst in de Federatie (van doopsgezinden, vrijzinnige protestanten en remonstranten) in Gouda wordt geleid door ds. Kim Magnee. Zij kiest duidelijk voor klassieke vormen. Hier vinden we een dienst waarin op een mooie manier bijbelse teksten gecombineerd worden met de spirituele gedachten van Dag Hammarskjöld. Wij zoeken niet de weg, maar de weg heeft ons gevonden. Hoe loop je dan die weg. En aan de hand van het Johannesevangelie: hoe onmisbaar is Christus dan als reisgezel op dat pad?

Doopsgezinden Den Haag

Bij de doopsgezinden in Den Haag spreekt André Meiresonne. Hij is remonstrant, heeft spiritual care gestudeerd aan de Vrije Universiteit, stage gelopen in de Rotterdamse gemeente, werkzaam geweest voor de communicatie van de gemeenten in Den Haag en Rotterdam. Nu vervangt hij ds. Jan Klijnsma in Sommelsdijk.
Hij zegt geen kerkdienst te leiden, hoewel het er misschien best wel op lijkt. We horen drie korte, columnachtige teksten, met daaromheen korte improvisaties van klassieke liederen (De winden Gods, Abide with me), maar ook moderner (Amazing Grace en Bridge over troubled water).

Oosterbeek

In Oosterbeek gaat dr. Annemarieke van der Woude onverminderd voort met haar luisterdiensten. Ze hebben een zeer klassieke toonzetting. Vorige week kwam de poëzie uitgebreid aan de orde. Wat ze vandaag preekt, weten we nog niet. Maar gezien de diensten van de afgelopen weken zou ik zeggen: zeker de moeite waard! De dienst begint om 10.30 uur.

Utrecht

In Utrecht zijn er de wekelijkse radiokerkdiensten. Zeer de moeite waard, met mooie pogingen tot interactie met de luisteraar. Ook na afloop nog te beluisteren. Vandaag een podcast door een groep jongeren.

Iets anders

Tot slot, voor wie deze tijden van Corona wil gebruiken om iets verder te kijken. De afgelopen weken heb ik ook de zeer korte dienstjes bekeken uit de Waalse Gemeente in Den Haag. Ds. Hartman Out leidt een korte, Franse dienst. Het is wat evangelischer getoonzet dan Remonstranten gewend zijn. De ongecompliceerde vanzelfsprekendheid waarmee hij de boodschap verkondigt, gecombineerd met heel klassieke vormen waar hij zich niet voor schaamt, maken deze diensten ook bijzonder. Hij begint ook om 10.30 uur.

Een goede zondag gewenst!