29 april 2021

Rotterdamse Hugo

Geschreven door Koen Holtzapffel
Actueel Hugo de Groot - stadhuis Rotterdam Rotterdamse Hugo

U denkt bij deze benaming ongetwijfeld in de eerste plaats aan minister Hugo de Jonge, de veelbesproken coronaminister. Niet weg te denken van de buis, met goed en minder goed coronanieuws. Toch zouden remonstranten ook aan een andere Rotterdamse Hugo kunnen denken: Hugo de Groot. Het is aardig, even bij zijn Rotterdamse periode stil te staan in het jaar dat zijn beroemde ontsnapping in de boekenkist wordt herdacht (400 jaar geleden op 22 maart 1621). Toegegeven, dit Delftse wonderkind heeft niet heel lang in Rotterdam vertoefd. Hij was er na de broers Johan en Elias van Oldenbarnevelt stadspensionaris van 1613 tot zijn arrestatie in 1618. Slechts één wapenfeit van zijn Rotterdamse ambtsperiode kan ik hier vermelden: de voorbereiding van het in 1616 door het Rotterdamse stadsbestuur genomen besluit om het bestaande standbeeld van Erasmus te vernieuwen. De opdracht voor een nieuw beeld ging naar Hendrick de Keyser. Hoewel de erasmiaans gezinde remonstranten in de Bestandstwisten het onderspit zouden delven en contra-remonstrantse predikanten protesteerden, bleef de opdracht voor een nieuw beeld van Erasmus gehandhaafd.

Het bronzen standbeeld (het oudste van Nederland) werd in 1622 geplaatst, een jaar na De Groots spectaculaire wisseltruc. Bijzonder is dat De Groot in 1631, op zoek naar eerherstel, Rotterdam nog eens bezocht. Zijn eerste gang was naar het standbeeld van de man die hem tot voorbeeld had gestrekt en die de weg had gewezen naar een ‘rechtmaetige reformatie’. Hoe kon de vluchteling bevroeden dat hij ooit zelf met een standbeeld zou worden geëerd? Sedert 1970 staat De Groot aan de linkerzijde voor het stadhuis. Prominent op de net gerenoveerde Coolsingel.

Een andere remonstrant, historicus Gerard Brandt, schreef bij een latere herplaatsing van het Erasmusbeeld (1677) een niet geplaatst inscriptiegedicht voor het nieuwe voetstuk:

Erasmus leeft, al is zijn lijk vergaan.

Het eerbeeld van dien Phoenix blijft nog staan.

Zijn zachte geest, ten Hemel opgevaren,

Leert Jezus’ liefde en vrede in duizend blâren.

Het vaderland verwint door dezen held,

De onweetendheid, het bijgeloof, ’t geweld.

 Niet alleen Erasmus leeft, al is zijn lijk vergaan. Van Rotterdamse Hugo kan gelukkig hetzelfde worden gezegd!

Koen Holtzapffel

Gerelateerd